حمام سلطان امیراحمد مربوط به دوره قاجار است و در کاشان، خیابان علوی ـ کوچه سلطان امیر احمد واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۳۵۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱]
 |
|
| نام | حمام سلطان امیراحمد |
| کشور |  ایران |
| استان | استان اصفهان |
| شهرستان | کاشان |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | حمام |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۳۵۱ |
| تاریخ ثبت ملی | ۳ اسفند ۱۳۵۵ |
حمام تاریخی سلطان امیراحمد نمونه ای از منحصر بفرد ترین حمام های ایران از نظر معماری و تزئینات در شهر کاشان است.
تاريخچه ي حمام در متون و فرهنگ اسلامي
نگاهي گذرا به متون دوران هاي مختلف تاريخي مويد اين امر است كه حداقل در همه ي دوره هاي اسلامي ، حمام هاي عمومي فراواني در شهر هاي مسلمين وجود داشته و با توجه به تعداد آنها در هر شهر ، از حيث اهميت قابل مقايسه با مساجدند . هر محله يا گذر شهر قديم ، در كنار ديگر بناهاي عمومي ، دارای حمام يا حمام هايي براي استفاده مردم بوده که معمولاً توسط افراد خيّر و متمكّن ساخته و وقف می شده است .
قرار گيري حمام هاي عمومي در زمره ي آثار برجسته ي معماري اين سرزمين اعجاب آور است که تأكيد شرع اسلام بر طهارت عامل موثری در توجه به ساخت حمام بوده است .
حمام ، بنايي خدماتي است كه لازمه ي زندگي انسان است اما اقوام و فرهنگ هاي مختلف كمتر به اهميت معماري آن نظر افكنده اند . اهميت حمام و ظرافت و دقت در معماري آن را بايد بيش از هر چيز ، نشانه احترام به انسان در فرهنگ ما دانست . انسان موجودي والاست پس حمام هم مانند ساير مكان هاي زيست بايد در خور و شايسته انسان بوده تا روحش را نوازش دهد و دلش را آرام كند .
قرار گيري حمام هاي عمومي در زمره ي آثار برجسته ي معماري اين سرزمين اعجاب آور است که تأكيد شرع اسلام بر طهارت عامل موثری در توجه به ساخت حمام بوده است .
حمام ، بنايي خدماتي است كه لازمه ي زندگي انسان است اما اقوام و فرهنگ هاي مختلف كمتر به اهميت معماري آن نظر افكنده اند . اهميت حمام و ظرافت و دقت در معماري آن را بايد بيش از هر چيز ، نشانه احترام به انسان در فرهنگ ما دانست . انسان موجودي والاست پس حمام هم مانند ساير مكان هاي زيست بايد در خور و شايسته انسان بوده تا روحش را نوازش دهد و دلش را آرام كند .
كاشان و حمام هاي تاريخي
حمام هاي تاريخي كاشان ، از جمله آثار باشكوهي هستند كه در دوران صفوي مورد ستايش جهانگردان داخلي و خارجي گرديده ، به طوري كه شاردن فرانسوي مي گويد : « گرمابه هاي كاشان فوق العاده عالي ، خوب و تميز هستند »
اين حمام ها با معماري عالي ويژگي هاي خاص يكي از پنج عنصر اصلي شهر ( مسجد ، بازار ، خانه ، حمام ، آب انبار ) به شمار مي آيد از جمله حمام هاي معروف كاشان مي توان به گرمابه هاي باغ فين ، حمام سلطان امير احمد ، حمام گذرنو ، حمام عبدالرزاق خان ، حمام محتشم و... اشاره كرد . البته حمام هاي ميرعماد ، اردهال و ملاقطب هم در زمره حمام هاي قديمي بوده اند .
اين حمام ها با معماري عالي ويژگي هاي خاص يكي از پنج عنصر اصلي شهر ( مسجد ، بازار ، خانه ، حمام ، آب انبار ) به شمار مي آيد از جمله حمام هاي معروف كاشان مي توان به گرمابه هاي باغ فين ، حمام سلطان امير احمد ، حمام گذرنو ، حمام عبدالرزاق خان ، حمام محتشم و... اشاره كرد . البته حمام هاي ميرعماد ، اردهال و ملاقطب هم در زمره حمام هاي قديمي بوده اند .
حمام تاريخي سلطان اميراحمد
حمام تاريخي سلطان اميراحمد ، نمونه اي از زيبا ترين حمام هاي ايران از نظر معماري و تزئينات با وسعت 1000 متر مربع در محله ي سلطان اميراحمد واقع در خيابان علوي مي باشد كه وجه تسميه آن به جهت مجاورت با امامزاده سلطان امير احمد ( نوه ي امام جواد (ع) ) مي باشد . كارشناسان آثار باستاني ، از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزله معروف 1192 هـ . ق كاشان ، قدمت اين حمام را به دوران سلجوقيان نسبت مي دهند و ليكن بناي فعلي سربينه ي آن بازمانده دوران قاجار مي باشد .
اين بنا شامل دو حمام كوچك و بزرگ بوده كه در ايام خاص هفته ، مورد استفاده اهالي محل قرار می گرفته است .
يكي از موارد مهم اين بنا ، آهك بري و گچ بري هايي است كه تعداد 17 لايه مرمتي ، بيانگر قدمت بناست . از ديگر شاهكارهاي بنا ، بام زيباي آن مي باشد .
اين بنا شامل دو حمام كوچك و بزرگ بوده كه در ايام خاص هفته ، مورد استفاده اهالي محل قرار می گرفته است .
يكي از موارد مهم اين بنا ، آهك بري و گچ بري هايي است كه تعداد 17 لايه مرمتي ، بيانگر قدمت بناست . از ديگر شاهكارهاي بنا ، بام زيباي آن مي باشد .
بخش هاي مختلف حمام
دو بخش كوچك و بزرگ حمام به ترتيب شامل قسمت هايي همچون جلو خان ، سردر ورودي ، هشتي ، راهروهاي ارتباطي ، سربينه ، ميان در ، گرم خانه ، خزينه ، صفه شاه نشين ، اتاق نظافت ، تون ، گربه رو ( چپیله ) ، دستک ، برف انداز ، جام خانه و چاه خانه مي باشد . البته دو فضاي اصلي در حمام هاي قديمي به ترتيب 1ـ سربينه 2ـ گرم خانه مي باشد .
1ـ سربينه
فضاي اول حمام ، بينه يا سربينه ، رختكن و جاي آماده شدن براي استحمام يا خروج از حمام بوده ، بينه يا سربينه ، مهم ترين و زيبا ترين فضاي حمام است ، فضايي وسيع و پر تزيين با گنبدي بزرگ و حوضي در ميان ، در اطراف فضاي مياني بينه ، سكوهايي براي استراحت مراجعين است كه براي ورود به آنها ، بايد از چند پله بالا مي رفتند و پاها را قبل از ورود در حوض هاي روي سكوها مي شستند ، بيشترين تزيينات حمام ، هميشه در بينه است . كف بينه و غرفه هاي اطراف آن معمولاً سنگي است .
نورپردازي منظم بينه برتأثير اين تزيينات مي افزايد . حوض درون سربينه و فواره آن ، آرامش فضا را دوچندان مي كند .
حمام در قديم فقط محل استحمام نبوده ، بلكه مكاني براي گذراندن اوقات فراغت ، گفتگو و تبادل نظر،رفع خستگي و حتي عبادت ، گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسايل زندگي بوده ، در واقع وسعت زياد سربينه ، حمام سلطان اميراحمد ، خود گواه اين موضوع مي باشد .
نورپردازي منظم بينه برتأثير اين تزيينات مي افزايد . حوض درون سربينه و فواره آن ، آرامش فضا را دوچندان مي كند .
حمام در قديم فقط محل استحمام نبوده ، بلكه مكاني براي گذراندن اوقات فراغت ، گفتگو و تبادل نظر،رفع خستگي و حتي عبادت ، گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسايل زندگي بوده ، در واقع وسعت زياد سربينه ، حمام سلطان اميراحمد ، خود گواه اين موضوع مي باشد .
البته سربينه حمام سلطان اميراحمد ، به شكل هشت ضلعي با گچبري هاي زيبا و سقف رسمي بندي و جاكفشي هاي سنگي كه ستون ها و ديوارهاي آن با كاشي معرق تزيين شده است .
در سقف سربينه ، عبارت شریفه لا اله الا الله ( جهت قبله ) و در طرف مقابل تاريخ 1192 هـ . ق نشان از مرمت مكان پس از زلزله معروف دوره زنديه مي باشد .
در سقف سربينه ، عبارت شریفه لا اله الا الله ( جهت قبله ) و در طرف مقابل تاريخ 1192 هـ . ق نشان از مرمت مكان پس از زلزله معروف دوره زنديه مي باشد .
2ـ گرم خانه
فضاي دوم در گرم خانه ، محل شستشو و تطهير بدن مي باشد . گرم خانه اغلب فضايي ساده تر از بينه است كه گوشه هايي براي نشستن و شستشو دارد . خزينه آب گرم و حوض آب سرد و فضاهايي خصوصي تر براي استحمام در مجاورت گرم خانه قرار دارد .
روشنايي گرم خانه از نور گيرهاي سقفي تأمين مي شود . نورگيرهايي با شيشه هاي عدسي مانند وجود دارد تا نور كافي وارد حمام شده و داخل حمام توسط بچه هاي شیطان! ديده نشود .
ازاره و ديوار گرم خانه تا يك متر كاشي كاري معرق و تا سقف آهك بري با ملات ساروج مي باشد .
روشنايي گرم خانه از نور گيرهاي سقفي تأمين مي شود . نورگيرهايي با شيشه هاي عدسي مانند وجود دارد تا نور كافي وارد حمام شده و داخل حمام توسط بچه هاي شیطان! ديده نشود .
ازاره و ديوار گرم خانه تا يك متر كاشي كاري معرق و تا سقف آهك بري با ملات ساروج مي باشد .
نوع معماري
حمام هاي قديمي ، معماري پيچيده اي دارد و گاهي دو حمام در كنار همديگر قرار مي گيرند .
بينه در بين ورودي حمام و گرم خانه قرار دارد ، هواي بينه را نيمه گرم مي كردند تا مراجعان يكباره با هوايي گرم مواجه نشوند وهمچنين در هنگام خروج از گرم خانه ، سلامتشان در خطر نيفتد .
ورودي حمام و نيز فضاي بين بينه و گرم خانه را كه « ميان در» ناميده مي شود به نوعي با پيچ و خم بسيار طراحي مي كردند كه جلو تبادل مستقيم حرارت و رطوبت را بگيرد و هواي بيرون حمام به بينه و هواي بينه به گرم خانه و بالعكس به سهولت منتقل نشود . كل حمام را براي حفظ گرماي دروني آن ، معمولاً پايين تر از سطح زمين و درون خاك مي ساخته اند .
بخشي از فضاهاي حمام نيز نقش پشتيباني دارد . يعني فضاهاي مربوطه به تأمين آب و حرارت حمام مثل تون و انبار هيزم ، كه تون محل افروختن آتش در پشت گرم خانه و خزينه قرار داشته و از بيرون حمام به آن وارد مي شوند . حمام به لحاظ اصول فني كه بايد در ساختنش رعايت شود ، از پيچيده ترين انواع بناست .
بينه در بين ورودي حمام و گرم خانه قرار دارد ، هواي بينه را نيمه گرم مي كردند تا مراجعان يكباره با هوايي گرم مواجه نشوند وهمچنين در هنگام خروج از گرم خانه ، سلامتشان در خطر نيفتد .
ورودي حمام و نيز فضاي بين بينه و گرم خانه را كه « ميان در» ناميده مي شود به نوعي با پيچ و خم بسيار طراحي مي كردند كه جلو تبادل مستقيم حرارت و رطوبت را بگيرد و هواي بيرون حمام به بينه و هواي بينه به گرم خانه و بالعكس به سهولت منتقل نشود . كل حمام را براي حفظ گرماي دروني آن ، معمولاً پايين تر از سطح زمين و درون خاك مي ساخته اند .
بخشي از فضاهاي حمام نيز نقش پشتيباني دارد . يعني فضاهاي مربوطه به تأمين آب و حرارت حمام مثل تون و انبار هيزم ، كه تون محل افروختن آتش در پشت گرم خانه و خزينه قرار داشته و از بيرون حمام به آن وارد مي شوند . حمام به لحاظ اصول فني كه بايد در ساختنش رعايت شود ، از پيچيده ترين انواع بناست .
سابقه مرمت و بازسازي
اين بنا با شماره 1351 در سال 1335 هـ .ش در فهرست آثار تاريخي كشور به ثبت رسيده است و سپس در سال 1375 هـ.ش توسط هيأت امناي مرمت و بازسازي بناهاي تاريخي كاشان و همچنين عنايت وزير وقت صنايع و معادن ، جناب آقاي مهندس محلوجي توسط شهرداري كاشان خريداري شد . پروژه بازسازي و مرمت حمام تاريخي سلطان اميراحمد به سرپرستي جناب آقاي مهندس مهدي هوشمندي نژاد و همكاري استاد سيد علي اكبر حلي و مرحوم دكتر افسري انجام شد .
اين حمام ، مدتي تغيير كاربردي يافته و به عنوان سفره خانه و قهوه خانه سنتي استفاده شد ولي امروزه به عنوان موزه تحت پوشش سازمان رفاهي و تفريحي شهرداري كاشان اداره مي شود .
اين حمام ، مدتي تغيير كاربردي يافته و به عنوان سفره خانه و قهوه خانه سنتي استفاده شد ولي امروزه به عنوان موزه تحت پوشش سازمان رفاهي و تفريحي شهرداري كاشان اداره مي شود .
واژه نامه :
جلوخان : محوطه اي باز از اجزاي دستگاه ورودي كه پيش از سردر و در جلو آن قرار مي گيرد .
خزينه : در حمام ، اتاقي كوچك براي شست و شو ، در كنار گرم خانه و برروي گلخن ، كه در آن تا نيمه آب مي ريزند . بعضي از حمام ها علاوه بر خزينه آب گرم ، خزينه آب ولرم يا سرد هم دارد .
ساروج : ملاطي مقاوم دربرابر آب ، ازآهك و خاكستر ، خاك رس و ... مي باشد .
تنبوشه : لوله های سفالین که از آن برای انتقال آب بین بخشهای مختلف حمام استفاده می شده است .
سربينه : محل رخت كن و استراحت و گفتگو در حمام كه پس از مدخل و پيش از گرم خانه قرار دارد .
گربه رو : 1) مجراي هوا در زير كف ، براي دفع رطوبت 2) در حمام ، مجرايي كه هواي گرم و دود تون را از زير كف حمام عبور مي دهد و كف و هواي حمام را گرم مي كند .
گرم خانه : در حمام ، محل اصلي استحمام و جاي مشت و مال كه خزينه از ملحقات آن است .
گلجام : شيشه هاي رنگين در روزن سقف يا ديوار
تون : مجموعه راهرو ، اتاقک و ظرفی مسین که در کف و زیر خزینه تعبیه می شود. در کف و مرکز خزینه ظرفی مسین بصورت گودالی کوچک قرار داده می شود و زیر آن اتاقکی وجود دارد که توسط راهرویی به بیرون حمام متصل می شود و شخصی به اسم تون تاب در فواصل زمانی منظم بوسیله افروختن هیزم و سایر مواد سوختی در تون ؛ آب داخل خزینه را گرم نگه می داشته است . دود ناشی از دود و دم سوختن تون بصورت مستقیم به دودکش ها مرتبط نمی شده بلکه توسط گربه روهای کف حمام به بیرون حمام هدایت می شده تا از گرمای آن برای گرم شدن کف حمام استفاده شود. نام های دیگر تون ؛ گلخن ، تیون و پاتیون است.
گلخن : تون
هشتي : فضاي سرپوشيده در ورودي ، كه معمولاً بلافاصله بعد از سردر و در مدخل قرار مي گيرد و قاعده آن ممكن است به صورت شكلهاي منتظم هندسی مختلفی ساخته شود .
خزينه : در حمام ، اتاقي كوچك براي شست و شو ، در كنار گرم خانه و برروي گلخن ، كه در آن تا نيمه آب مي ريزند . بعضي از حمام ها علاوه بر خزينه آب گرم ، خزينه آب ولرم يا سرد هم دارد .
ساروج : ملاطي مقاوم دربرابر آب ، ازآهك و خاكستر ، خاك رس و ... مي باشد .
تنبوشه : لوله های سفالین که از آن برای انتقال آب بین بخشهای مختلف حمام استفاده می شده است .
سربينه : محل رخت كن و استراحت و گفتگو در حمام كه پس از مدخل و پيش از گرم خانه قرار دارد .
گربه رو : 1) مجراي هوا در زير كف ، براي دفع رطوبت 2) در حمام ، مجرايي كه هواي گرم و دود تون را از زير كف حمام عبور مي دهد و كف و هواي حمام را گرم مي كند .
گرم خانه : در حمام ، محل اصلي استحمام و جاي مشت و مال كه خزينه از ملحقات آن است .
گلجام : شيشه هاي رنگين در روزن سقف يا ديوار
تون : مجموعه راهرو ، اتاقک و ظرفی مسین که در کف و زیر خزینه تعبیه می شود. در کف و مرکز خزینه ظرفی مسین بصورت گودالی کوچک قرار داده می شود و زیر آن اتاقکی وجود دارد که توسط راهرویی به بیرون حمام متصل می شود و شخصی به اسم تون تاب در فواصل زمانی منظم بوسیله افروختن هیزم و سایر مواد سوختی در تون ؛ آب داخل خزینه را گرم نگه می داشته است . دود ناشی از دود و دم سوختن تون بصورت مستقیم به دودکش ها مرتبط نمی شده بلکه توسط گربه روهای کف حمام به بیرون حمام هدایت می شده تا از گرمای آن برای گرم شدن کف حمام استفاده شود. نام های دیگر تون ؛ گلخن ، تیون و پاتیون است.
گلخن : تون
هشتي : فضاي سرپوشيده در ورودي ، كه معمولاً بلافاصله بعد از سردر و در مدخل قرار مي گيرد و قاعده آن ممكن است به صورت شكلهاي منتظم هندسی مختلفی ساخته شود .
حمام تاریخی سلطان امیراحمد نمونه ای از منحصر بفرد ترین حمام های ایران از نظر معماری و تزئینات با وسعت یک هزار و 102 متر مربع در شهر کاشان است که در محله سلطان امیراحمد در خیابان علوی کاشان واقع شده است حمام سلطان امیر احمد در سال 1355 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1351 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قدمت حمام تاریخی سلطان امیراحمد که وجه تسمیه آن به جهت مجاورت با امامزاده سلطان امیر احمد می باشد را از شواهد و آثار مکشوفه به دوران سلجوقیان نسبت می دهند و لیکن بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجار می باشد. در واقع از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزله معروف 1192 هـ . ق کاشان قدمت این حمام را به دوران سلجوقیان نسبت می دهند و بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجاراست.
حمام های تاریخی کاشان، از جمله آثار باشکوهی هستند که در دوران صفوی مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی گردیده است. این حمام ها با معماری عالی ویژگی های خاص یکی از پنج عنصر اصلی شهر (مسجد، بازار، خانه، حمام، آب انبار) به شمار می آید از جمله حمام های معروف کاشان می توان به گرمابه های باغ فین، حمام سلطان امیر احمد، حمام گذرنو، حمام عبدالرزاق خان، حمام محتشم و… اشاره کرد. البته حمام های میرعماد، اردهال و ملاقطب هم در زمره حمام های قدیمی بوده اند.
این بنا شامل دو حمام کوچک و بزرگ بوده که در ایام خاص هفته، مورد استفاده اهالی محل قرار می گرفته است. یکی از موارد مهم این بنا، آهک بری و گچ بری هایی است که تعداد 17 لایه مرمتی، بیانگر قدمت بناست. از دیگر شاهکارهای بنا، بام زیبای آن می باشد. بام این حمام، یکی از زیباترین بام‌های گنبدی شکل ایران بوده که روی هر گنبد، شیشه‌های عدسی محدب قرار گرفته تا ضمن تامین نور کافی برای قسمت های مختلف حمام، مانع دید به داخل شود.
دو بخش کوچک و بزرگ حمام به ترتیب شامل قسمت هایی همچون جلو خان، سردر ورودی، هشتی، راهروهای ارتباطی، سربینه، میان در، گرم خانه، خزینه، صفه شاه نشین، اتاق نظافت، تون، گربه رو (چپیله)، دستک، برف انداز، جام خانه و چاه خانه می باشد. البته دو فضای اصلی در حمام های قدیمی به ترتیب سربینه و گرم خانه می باشد.
سربینه حمام تاریخی سلطان امیراحمد
فضای اول حمام، بینه یا سربینه، رختکن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج از حمام بوده، بینه یا سربینه، مهم ترین و زیباترین فضای حمام است، فضایی وسیع و پر تزیین با گنبدی بزرگ و حوضی در میان، در اطراف فضای میانی بینه، سکوهایی برای استراحت مراجعان است که برای ورود به آنها باید از چند پله بالا می رفتند و پاها را قبل از ورود در حوض های روی سکوها می شستند، بیشترین تزیینات حمام، همیشه در بینه است. کف بینه و غرفه های اطراف آن معمولا سنگی است. نورپردازی منظم بینه بر تأثیر این تزیینات می افزاید. حوض درون سربینه و فواره آن، آرامش فضا را دوچندان می کند.
حمام در قدیم فقط محل استحمام نبوده، بلکه مکانی برای گذراندن اوقات فراغت، گفتگو و تبادل نظر، رفع خستگی و حتی عبادت، گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسائل زندگی بوده، در واقع وسعت زیاد سربینه حمام سلطان امیراحمد، خود گواه این موضوع می باشد.
البته سربینه حمام سلطان امیراحمد، به شکل هشت ضلعی با گچبری های زیبا و سقف رسمی بندی و جاکفشی های سنگی که ستون ها و دیوارهای آن با کاشی معرق تزیین شده است.
در سقف سربینه، عبارت شریفه لا اله الا الله (جهت قبله) و در طرف مقابل تاریخ 1192 هـ . ق نشان از مرمت مکان پس از زلزله معروف دوره زندیه می باشد.
گرم خانه حمام تاریخی سلطان امیراحمد
فضای دوم در گرم خانه، محل شستشو و تطهیر بدن می باشد. گرم خانه اغلب فضایی ساده تر از بینه است که گوشه هایی برای نشستن و شستشو دارد. خزینه آب گرم و حوض آب سرد و فضاهایی خصوصی تر برای استحمام در مجاورت گرم خانه قرار دارد.
روشنایی گرم خانه از نورگیرهای سقفی تأمین می شود. نورگیرهایی با شیشه های عدسی مانند وجود دارد تا نور کافی وارد حمام شده و داخل حمام توسط بچه های بازیگوش دیده نشود. ازاره و دیوار گرم خانه تا یک متر کاشی کاری معرق و تا سقف آهک بری با ملات ساروج می باشد.
قدمت حمام تاریخی سلطان امیراحمد که وجه تسمیه آن به جهت مجاورت با امامزاده سلطان امیر احمد می باشد را از شواهد و آثار مکشوفه به دوران سلجوقیان نسبت می دهند و لیکن بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجار می باشد. در واقع از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزله معروف 1192 هـ . ق کاشان قدمت این حمام را به دوران سلجوقیان نسبت می دهند و بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجاراست.
حمام های تاریخی کاشان، از جمله آثار باشکوهی هستند که در دوران صفوی مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی گردیده است. این حمام ها با معماری عالی ویژگی های خاص یکی از پنج عنصر اصلی شهر (مسجد، بازار، خانه، حمام، آب انبار) به شمار می آید از جمله حمام های معروف کاشان می توان به گرمابه های باغ فین، حمام سلطان امیر احمد، حمام گذرنو، حمام عبدالرزاق خان، حمام محتشم و… اشاره کرد. البته حمام های میرعماد، اردهال و ملاقطب هم در زمره حمام های قدیمی بوده اند.
این بنا شامل دو حمام کوچک و بزرگ بوده که در ایام خاص هفته، مورد استفاده اهالی محل قرار می گرفته است. یکی از موارد مهم این بنا، آهک بری و گچ بری هایی است که تعداد 17 لایه مرمتی، بیانگر قدمت بناست. از دیگر شاهکارهای بنا، بام زیبای آن می باشد. بام این حمام، یکی از زیباترین بام‌های گنبدی شکل ایران بوده که روی هر گنبد، شیشه‌های عدسی محدب قرار گرفته تا ضمن تامین نور کافی برای قسمت های مختلف حمام، مانع دید به داخل شود.
دو بخش کوچک و بزرگ حمام به ترتیب شامل قسمت هایی همچون جلو خان، سردر ورودی، هشتی، راهروهای ارتباطی، سربینه، میان در، گرم خانه، خزینه، صفه شاه نشین، اتاق نظافت، تون، گربه رو (چپیله)، دستک، برف انداز، جام خانه و چاه خانه می باشد. البته دو فضای اصلی در حمام های قدیمی به ترتیب سربینه و گرم خانه می باشد.
سربینه حمام تاریخی سلطان امیراحمد
فضای اول حمام، بینه یا سربینه، رختکن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج از حمام بوده، بینه یا سربینه، مهم ترین و زیباترین فضای حمام است، فضایی وسیع و پر تزیین با گنبدی بزرگ و حوضی در میان، در اطراف فضای میانی بینه، سکوهایی برای استراحت مراجعان است که برای ورود به آنها باید از چند پله بالا می رفتند و پاها را قبل از ورود در حوض های روی سکوها می شستند، بیشترین تزیینات حمام، همیشه در بینه است. کف بینه و غرفه های اطراف آن معمولا سنگی است. نورپردازی منظم بینه بر تأثیر این تزیینات می افزاید. حوض درون سربینه و فواره آن، آرامش فضا را دوچندان می کند.
حمام در قدیم فقط محل استحمام نبوده، بلکه مکانی برای گذراندن اوقات فراغت، گفتگو و تبادل نظر، رفع خستگی و حتی عبادت، گرد آمدن دوستان و حل و فصل مسائل زندگی بوده، در واقع وسعت زیاد سربینه حمام سلطان امیراحمد، خود گواه این موضوع می باشد.
البته سربینه حمام سلطان امیراحمد، به شکل هشت ضلعی با گچبری های زیبا و سقف رسمی بندی و جاکفشی های سنگی که ستون ها و دیوارهای آن با کاشی معرق تزیین شده است.
در سقف سربینه، عبارت شریفه لا اله الا الله (جهت قبله) و در طرف مقابل تاریخ 1192 هـ . ق نشان از مرمت مکان پس از زلزله معروف دوره زندیه می باشد.
گرم خانه حمام تاریخی سلطان امیراحمد
فضای دوم در گرم خانه، محل شستشو و تطهیر بدن می باشد. گرم خانه اغلب فضایی ساده تر از بینه است که گوشه هایی برای نشستن و شستشو دارد. خزینه آب گرم و حوض آب سرد و فضاهایی خصوصی تر برای استحمام در مجاورت گرم خانه قرار دارد.
روشنایی گرم خانه از نورگیرهای سقفی تأمین می شود. نورگیرهایی با شیشه های عدسی مانند وجود دارد تا نور کافی وارد حمام شده و داخل حمام توسط بچه های بازیگوش دیده نشود. ازاره و دیوار گرم خانه تا یک متر کاشی کاری معرق و تا سقف آهک بری با ملات ساروج می باشد.
حمام سلطان امير احمد کاشان
«نمونه اي از حمام هاي عمومي محلات اعياني قديم»
آدرس سایت اصلی سوئیت منزل 
خانه صدوری 
خانه تاریخی حشمتالهخان 
خانه منوچهری 
خانه تاریخی قرائتی 
خانه تاج؛ 
آشنایی با خانه عباسیان کاشان 
دعاهای بسیار مجرب برای حاجت (ازدواج)
زندگینامه: محسن قرائتی
زندگینامه حضرت آیت الله حاج سید عزیزالله امامت 
حمید مسجد سرایی
زندگینامه آیت الله صبوری
نیاسر کاشان
شعر اهل کاشانم سهراب سپهری